فخر العرفاء الربّانيّين و سند العلماء الالهيّين حضرت آیت الله العظمی ملّاحسینقلی همدانی (قدّس الله سرّه) (1239 – 1311 هـ. ق) عارف کامل و حکیم الهی از اعاظم علماء و اکابر فقهای شیعه و خاتمۀ علمای اخلاق در عصر خود (قرن سیزدهم) بوده است. ایشان در اخلاق و عرفان از شاگردان سلوکی مرحوم آقا سیّد علی شوشتری (قدّس الله سرّه) بوده‌اند.
مقاله حاضر، شرح حال اجمالی آیت الله العظمی ملّاحسینقلی همدانی (قدّس الله سرّه) می‌باشد که از آثار حضرت علامه آیة الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی و فرزندشان، حضرت آیة الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی (قدس الله سرهما) استخراج شده است. در این مقاله، ابتدا مختصری از زندگی‌نامه مرحوم ملّاحسینقلی همدانی بیان شده و سپس شخصیت این عارف ربانی از منظر عرفا و بزرگانی نظیر علامه طباطبایی و علامه طهرانی، معرفی شده است. سیره اخلاقی و کرامات ایشان، از دیگر مطالب مفید این نوشتار می‌باشد. بخش پایانی مقاله، به گزیده‌ای از بیانات و ارشادات مرحوم آخوند همدانی، اختصاص یافته است که تمام آنها، خصوصا دستورالعمل عرفانی ایشان به شاگردانش، درس‌های ناب و آموزنده‌ای برای تشنگان طریق معرفت به همراه دارد.
معرفی تفصیلی
ولادت و رحلت
ولادت: حضرت آیت الله العظمی ملّاحسینقلی همدانی (قدّس الله سرّه) 1239هـ.ق، در قریه شوند در حزین همدان متولد شد.
ارتحال: ایشان در 28 شعبان 1311 هـ.ق، در زیارت سیّدالشّهداء [علیه السّلام] در کربلای معلّی دعوت حق را لبیک گفت.(توحید علمی و عینی، ص ١٣، تعلیقه، به نقل از نقباء البشر، ج ٢، ص ٦٧٤)